Als zelfstandige is het belangrijk om inzicht te hebben in je financiële situatie. Een jaarrekening kan hierbij helpen, maar de vraag die vaak gesteld wordt is: “Is een jaarrekening verplicht voor zelfstandigen?” In deze blog leggen we uit wat een jaarrekening precies is, wanneer je er als zelfstandige mee te maken krijgt en hoe je deze kunt opstellen of laten opstellen.
Wat is een jaarrekening?
Een jaarrekening is een overzicht van de financiële situatie van een onderneming over een bepaald boekjaar. Het bevat belangrijke documenten zoals de balans en de winst- en verliesrekening. Samen geven deze documenten een duidelijk beeld van de activa, passiva, inkomsten en uitgaven van een onderneming. Voor vennootschappen is het opstellen en neerleggen van een jaarrekening bij de Nationale Bank van België verplicht. Maar hoe zit het nu voor zelfstandigen?
Is een jaarrekening verplicht voor zelfstandigen?
In België is het antwoord op deze vraag niet altijd eenduidig. De verplichting tot het opstellen van een jaarrekening hangt af van de rechtsvorm waarin je werkt:
- Eenmanszaak: Als zelfstandige in een eenmanszaak ben je in principe niet wettelijk verplicht om een volledige jaarrekening op te stellen. Wel moet je voldoen aan de boekhoudkundige verplichtingen, zoals het bijhouden van een correcte boekhouding en het opstellen van een belastingaangifte. Dit betekent dat je wel een overzicht moet hebben van je inkomsten en uitgaven, maar een volledige, gedetailleerde jaarrekening zoals bij een vennootschap is niet nodig.
- Vennootschap: Indien je als zelfstandige werkt in de vorm van een vennootschap (zoals een bvba of nv) ben je wél verplicht om een jaarrekening op te stellen en neer te leggen bij de Nationale Bank van België.
Wat is het nut van een jaarrekening?
Ook al is een jaarrekening voor zelfstandigen in een eenmanszaak niet verplicht, het opstellen van een jaarrekening kan toch enkele voordelen bieden:
- Inzicht in je financiële gezondheid: Een jaarrekening geeft je een duidelijk overzicht van hoe je onderneming ervoor staat. Het helpt je bij het maken van belangrijke beslissingen, zoals investeringen of bezuinigingen.
- Belastingaangifte vereenvoudigen: Door een jaarrekening op te stellen, heb je meteen alle nodige gegevens voor je belastingaangifte verzameld, wat tijd bespaart en de kans op fouten vermindert.
- Financiering aanvragen: Bij het aanvragen van een lening of andere vormen van financiering, kan de bank of investeerder vragen om een overzicht van je financiën. Een jaarrekening is dan een handig document om dit duidelijk weer te geven.
Zelf een jaarrekening opstellen of laten uitbesteden?
Als zelfstandige kun je ervoor kiezen om zelf je jaarrekening op te stellen, zeker als je een goede boekhoudkundige kennis hebt. Het opstellen van een jaarrekening vergt echter nauwkeurigheid en een goed begrip van boekhoudprincipes.
Heb je onvoldoende kennis of tijd, dan kan het verstandig zijn om dit uit te besteden aan een boekhouder of accountant. Zij kunnen ervoor zorgen dat alles correct wordt opgesteld en dat je voldoet aan de wettelijke vereisten. Dit kan je ook gemoedsrust geven, omdat je zeker weet dat alles in orde is.
Het gebruik van een facturatieprogramma of boekhoudpakket is aan te raden om jouw administratie bij te houden en gemakkelijk een jaarrekening op te stellen.
Hoe maak je een jaarrekening als zelfstandige?
Als je ervoor kiest om zelf een jaarrekening op te stellen, zijn er een aantal stappen die je moet volgen. Hieronder leggen we stap voor stap uit waar je rekening mee moet houden bij het opstellen van een jaarrekening.
- Verzamel financiële gegevens: Verzamel financiële documenten, zoals inkomsten, uitgaven, bankafschriften, facturen, bonnen en andere financiële transacties.
- Maak een balans op: Stel een balans op waarop je de activa (eigendommen), passiva (schulden), en het eigen vermogen van je onderneming weergeeft.
- Maak een winst-en-verliesrekening: Stel een winst-en-verliesrekening op waarin je de inkomsten en kosten van je onderneming gedurende het boekjaar opneemt.
- Voeg een toelichting toe: Voeg een toelichting toe bij zowel de balans als de winst-en-verliesrekening om de cijfers te verklaren en eventuele bijzonderheden toe te lichten.
- Controleer en corrigeer: Controleer de jaarrekening grondig op fouten en onjuistheden, en corrigeer deze indien nodig.
- Onderteken de jaarrekening: Als je een BV hebt, moet de jaarrekening worden ondertekend door de bestuurder(s) en de accountant. Voor een eenmanszaak is dit meestal niet verplicht, maar het kan wel worden gedaan als je dit wenst.
Jaarrekening zelfstandige voorbeeld
Hieronder geven we een eenvoudig voorbeeld van een balans en een winst- en verliesrekening voor een zelfstandige in een eenmanszaak.
Voorbeeld balans
| Activa | Passiva |
|---|---|
| Bedrijfswagen: €10.000 | Eigen vermogen: €15.000 |
| Kantoormateriaal: €5.000 | Lening bank: €5.000 |
| Voorraden: €2.000 | Belastingschulden: €2.000 |
| Totaal activa: €17.000 | Totaal passiva: €17.000 |
In dit voorbeeld bedraagt het eigen vermogen €15.000 en heeft de zelfstandige een lening bij de bank van €5.000.
Voorbeeld winst- en verliesrekening
| Inkomsten | Uitgaven |
|---|---|
| Omzet: €50.000 | Loonkosten: €20.000 |
| Kantoorkosten: €2.000 | |
| Autokosten: €3.000 | |
| Overige kosten: €5.000 | |
| Netto winst: €20.000 | Totaal uitgaven: €30.000 |
Hier zien we dat de zelfstandige een omzet van €50.000 heeft behaald en een netto winst van €20.000 overhoudt na aftrek van alle kosten.
Of je nu wettelijk verplicht bent om een jaarrekening op te stellen of niet, het kan je veel inzicht geven in de financiële gezondheid van je onderneming. Het loont dus zeker de moeite om hier aandacht aan te besteden, zelfs als zelfstandige in een eenmanszaak.